Ένας Κόσμος που Αλλάζει, Νέοι που Χάνονται

Κάθε γενιά αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις. Ωστόσο, ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη ιστορία οι νέοι δεν είχαν να διαχειριστούν κάτι τόσο ισχυρό και εθιστικό όσο τα social media, τα κινητά τηλέφωνα και τα tablets. Ως δάσκαλος καράτε, βλέπω καθημερινά τις αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών και των εφήβων. Τα βλέπω να έρχονται στις προπονήσεις κουρασμένα, με έλλειψη συγκέντρωσης, να δυσκολεύονται να κοινωνικοποιηθούν. Αντί να μιλούν μεταξύ τους πριν την προπόνηση, βυθίζονται στις οθόνες τους. Κι όταν τους ρωτώ τι έκαναν σήμερα, η απάντηση είναι σχεδόν πάντα η ίδια: “Scroll στο κινητό, YouTube, TikTok, gaming”.

Το πρόβλημα δεν είναι απλά η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας, αλλά ο τρόπος που αυτή αλλάζει τον τρόπο σκέψης, τη συμπεριφορά και τις αξίες των νέων. Οι επιστημονικές μελέτες μιλούν ξεκάθαρα για την επίδραση των social media στη συγκέντρωση, την αυτοεκτίμηση, ακόμα και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Κι όμως, δεν χρειαζόμαστε μόνο τις επιστημονικές έρευνες για να δούμε το πρόβλημα. Αρκεί να κοιτάξουμε γύρω μας.

Η Ψευδαίσθηση της Σύνδεσης – Η Μοναξιά μιας Συνδεδεμένης Γενιάς

Τα social media υπόσχονται ότι συνδέουν τους ανθρώπους, αλλά στην πραγματικότητα απομακρύνουν τους νέους από τον πραγματικό κόσμο. Ένα παιδί μπορεί να έχει χιλιάδες «φίλους» στο διαδίκτυο, αλλά να δυσκολεύεται να κάνει έστω και μια ουσιαστική συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο. Οι σχέσεις του βασίζονται σε likes, emojis και στιγμιαίες αλληλεπιδράσεις, χωρίς βάθος, χωρίς γνήσιο συναίσθημα.

Αυτό το βλέπω έντονα στο ντότζο. Παιδιά που παλαιότερα είχαν αυτοπεποίθηση και κοινωνικότητα, τώρα δυσκολεύονται να εκφραστούν. Το καράτε όμως απαιτεί επαφή, συνεργασία, αλληλοσεβασμό. Δεν μπορείς να κάνεις προπόνηση κοιτάζοντας μια οθόνη. Στο τατάμι πρέπει να μάθεις να βλέπεις τον άλλο στα μάτια, να νιώθεις τον ρυθμό του, να καταλαβαίνεις τη δυναμική της στιγμής. Οι νέοι που περνούν ώρες καθηλωμένοι στις οθόνες τους χάνουν αυτή την ικανότητα.

Η Πτώση της Συγκέντρωσης και της Αυτοπειθαρχίας

Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν σχεδιαστεί για να κρατούν τον χρήστη εθισμένο. Το ατελείωτο scroll, οι ειδοποιήσεις, η συνεχής ροή πληροφορίας κάνουν τον εγκέφαλο να αναζητά συνεχώς νέα ερεθίσματα. Αυτή η συνήθεια όμως μειώνει τη δυνατότητα συγκέντρωσης.

Στο καράτε, η συγκέντρωση είναι το θεμέλιο. Δεν μπορείς να εκτελέσεις μια τεχνική αν το μυαλό σου είναι διασπασμένο. Δεν μπορείς να βελτιώσεις την απόδοσή σου αν δεν μπορείς να εστιάσεις. Κι όμως, όλο και περισσότεροι νέοι δυσκολεύονται να διατηρήσουν την προσοχή τους έστω και για λίγα λεπτά.

Η πειθαρχία, η οποία κάποτε ήταν φυσική συνέπεια της αθλητικής ενασχόλησης, τώρα είναι κάτι που πρέπει να διδαχθεί από την αρχή. Οι νέοι έχουν συνηθίσει στην άμεση ικανοποίηση. Θέλουν τα πάντα γρήγορα. Στο καράτε όμως, η πρόοδος απαιτεί χρόνο. Πρέπει να επαναλάβεις την ίδια κίνηση εκατοντάδες φορές, να επιμείνεις, να διορθώσεις. Το διαδίκτυο τους μαθαίνει να ψάχνουν για shortcuts – το καράτε τους διδάσκει ότι δεν υπάρχουν.

Η Απομάκρυνση από τον Αθλητισμό και την Πραγματική Δράση

Οι οθόνες έχουν αντικαταστήσει το παιχνίδι, την κίνηση, τη σωματική δραστηριότητα. Οι νέοι σήμερα περνούν λιγότερες ώρες έξω, κινούνται λιγότερο, γυμνάζονται λιγότερο. Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες όχι μόνο στο σώμα τους, αλλά και στο μυαλό τους. Ο αθλητισμός δεν είναι μόνο γυμναστική – είναι τρόπος σκέψης. Σου μαθαίνει να ξεπερνάς εμπόδια, να χτίζεις χαρακτήρα, να αναπτύσσεις αυτοπειθαρχία.

Όμως, για κάποιους γονείς είναι πιο εύκολο να δώσουν στο παιδί τους ένα tablet παρά να το ενθαρρύνουν να βγει έξω και να αθληθεί. Βλέπω παιδιά που έρχονται στο ντότζο με κακή φυσική κατάσταση, έλλειψη αντοχής, δυσκολία στον συντονισμό. Το καράτε μπορεί να αντιστρέψει αυτή την κατάσταση, αλλά απαιτεί πρώτα τη θέληση του ίδιου του παιδιού και την υποστήριξη της οικογένειάς του.

Η Φιλοσοφία του Καράτε ως Αντίδοτο

Το καράτε είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια πολεμική τέχνη. Είναι φιλοσοφία ζωής. Μας μαθαίνει να ζούμε στο παρόν, να είμαστε συγκεντρωμένοι, να πειθαρχούμε το σώμα και το μυαλό μας. Οι αρχές του Budo – σεβασμός, ταπεινότητα, αυτογνωσία – είναι ακριβώς αυτά που λείπουν από τη νέα γενιά.

Ως δάσκαλοι καράτε, έχουμε ευθύνη να δείξουμε στους νέους έναν διαφορετικό δρόμο. Να τους μάθουμε να βλέπουν πέρα από τις οθόνες, να βρουν την πραγματική τους δύναμη μέσα από την προπόνηση. Πρέπει να δημιουργήσουμε περιβάλλοντα όπου οι νέοι θα νιώσουν ξανά τη χαρά της φυσικής δραστηριότητας, τη σημασία της προσωπικής βελτίωσης, την αξία της αληθινής επικοινωνίας.

Το καράτε δεν είναι απλώς ένας τρόπος να δυναμώσει το σώμα – είναι ένας τρόπος να δυναμώσει η ψυχή. Και αυτό, σε έναν κόσμο που παρασύρει τους νέους προς την επιφανειακή διασκέδαση και τον εθισμό στις οθόνες, είναι πιο σημαντικό από ποτέ.

“Η αληθινή δύναμη δεν βρίσκεται στις οθόνες, αλλά στην πειθαρχία του νου και του σώματος. Το καράτε μας διδάσκει να ζούμε τη ζωή, όχι να την παρακολουθούμε”.

Τριαντάφυλλος Βασίλης 

Προπονητής Καράτε αναγνωρισμένος από την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και την Παγκόσμια Ομοσπονδία Καράτε (W.K.F), Προπονητής Ειδικής Αγωγής με ειδίκευση στα παιδιά.