Αρκετοί γονείς έχουν χρησιμοποιήσει τη φράση «Αν δεν διαβάσεις, δεν θα πας στο καράτε σήμερα». Η φράση αυτή αντικατοπτρίζει μια διαδεδομένη στρατηγική που χρησιμοποιούν οι γονείς για να ενισχύσουν την υπευθυνότητα των παιδιών τους. Αυτή η προσέγγιση συνδέεται άμεσα με την έννοια της ανταμοιβής και της τιμωρίας, καθώς και με την προσπάθεια των γονέων να μεταδώσουν πειθαρχία στα παιδιά.
Το δίπολο ανταμοιβής και τιμωρίας
📎 Η φράση αυτή βασίζεται στην αρχή της ανταμοιβής και της τιμωρίας, μια παιδαγωγική μέθοδος που χρησιμοποιείται ευρέως από γονείς και εκπαιδευτικούς. Η λογική πίσω από αυτό είναι ότι οι γονείς επιχειρούν να συνδέσουν μια επιθυμητή συμπεριφορά (το διάβασμα) με μια ανταμοιβή (η συμμετοχή στο καράτε), ενώ η έλλειψη της επιθυμητής συμπεριφοράς τιμωρείται με την στέρηση της δραστηριότητας που το παιδί απολαμβάνει.
📎 Ωστόσο, η μέθοδος αυτή, αν και μπορεί να φαίνεται αποτελεσματική βραχυπρόθεσμα, συχνά δημιουργεί προβλήματα σε βάθος χρόνου. Ο περιορισμός της πρόσβασης σε μια δραστηριότητα που αγαπά το παιδί, όπως το καράτε, μπορεί να οδηγήσει σε αντιπαραγωγικές συμπεριφορές, όπως η αποξένωση από τη μαθησιακή διαδικασία ή η απόρριψη της δραστηριότητας.
Ο κίνδυνος εδώ είναι ότι το καράτε, το οποίο είναι ένα εξαιρετικό μέσο πειθαρχίας και αυτοβελτίωσης, μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο καταναγκασμού, με αποτέλεσμα να χαθεί η αξία του στα μάτια του παιδιού.
Καράτε και διάβασμα: Δύο πτυχές της ίδιας φιλοσοφίας
📎 Το καράτε, ως φιλοσοφία και πρακτική, καλλιεργεί την αυτοπειθαρχία, τον σεβασμό, την επιμονή και την αφοσίωση, αξίες που συνδέονται άμεσα με τη μαθησιακή διαδικασία. Όταν οι γονείς θέτουν τη φράση «αν δε διαβάσεις, δεν θα πας στο καράτε σήμερα», παραβλέπουν τη στενή σύνδεση αυτών των δύο δραστηριοτήτων.
📎 Το καράτε δεν είναι απλώς μια φυσική δραστηριότητα· είναι ένα μέσο ανάπτυξης του χαρακτήρα, που βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν τη σημασία της συνέπειας και της προσπάθειας, κάτι που είναι απαραίτητο και για τη μελέτη. Οι γονείς θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το καράτε όχι ως απειλή ή μοχλό πίεσης, αλλά ως παράδειγμα της θετικής επιρροής της αφοσίωσης και της πειθαρχίας στη μάθηση. Αντί να αφαιρούν τη συμμετοχή στο καράτε, μπορούν να δώσουν έμφαση στην κοινή φιλοσοφία που διέπει και τις δύο δραστηριότητες: ότι και η μάθηση και οι πολεμικές τέχνες απαιτούν υπομονή, σκληρή δουλειά και αυτοκυριαρχία.
Η συναισθηματική αντίδραση του παιδιού
📎 Όταν οι γονείς χρησιμοποιούν τη φράση αυτή, προκαλούν μια συναισθηματική αντίδραση στο παιδί, που μπορεί να οδηγήσει είτε στην υπακοή είτε στην αντίσταση. Το παιδί μπορεί να νιώσει πίεση και άγχος, ιδιαίτερα αν δεν έχει αναπτύξει ακόμα την εσωτερική πειθαρχία να διαβάζει χωρίς εξωτερικά κίνητρα. Αντί να μαθαίνει να εκτιμά τη γνώση για τη δική της αξία, μπορεί να συνδέσει το διάβασμα με την ανάγκη να “κερδίσει” κάτι, στην προκειμένη περίπτωση τη συμμετοχή στο καράτε.
📎 Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα φαύλο κύκλο όπου το παιδί διαβάζει μόνο για να αποφύγει τη στέρηση του καράτε, αντί να κατανοεί τη σημασία της μάθησης και να αποκτά μια εσωτερική ώθηση για βελτίωση. Είναι σημαντικό, λοιπόν, οι γονείς να βρουν τρόπους να καλλιεργήσουν αυτή την εσωτερική παρακίνηση για μάθηση και όχι να στηρίζονται μόνο στην εξωτερική επιβράβευση ή τιμωρία.
Μια εναλλακτική προσέγγιση
📎 Αντί να αντιμετωπίζουν το καράτε ως μοχλό πίεσης, οι γονείς μπορούν να ενσωματώσουν την αξία του καράτε στην καθημερινή ζωή των παιδιών. Το καράτε διδάσκει αξίες που σχετίζονται άμεσα με τη μάθηση: συγκέντρωση, πειθαρχία, υπευθυνότητα, αυτοσεβασμό. Οι γονείς μπορούν να αναδείξουν αυτές τις αξίες και να βοηθήσουν το παιδί να κατανοήσει ότι το διάβασμα δεν είναι μια ανεξάρτητη δραστηριότητα, αλλά κομμάτι μιας συνολικής προσπάθειας να βελτιώσει τον εαυτό του.
📎 Αντί να απειλούν με την απώλεια του καράτε, θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν το παιδί να εφαρμόσει τις αρχές που μαθαίνει στο καράτε και στη μελέτη του. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί θα αρχίσει να βλέπει τη μάθηση ως μέρος της προσωπικής του ανάπτυξης και όχι ως κάτι που πρέπει να κάνει απλώς για να “κερδίσει” την άδεια να συμμετάσχει σε κάτι που αγαπά.
📌 Η φράση «αν δεν διαβάσεις, δεν θα πας στο καράτε σήμερα» αποτελεί μια παραδοσιακή προσέγγιση των γονέων που αποσκοπεί στην πειθαρχία των παιδιών. Ωστόσο, αν την αναλύσουμε βαθύτερα, θα δούμε ότι μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Η απειλή της στέρησης του καράτε ενδέχεται να μειώσει τη σημασία της μάθησης και να απομακρύνει το παιδί από την εσωτερική πειθαρχία και υπευθυνότητα που είναι ο στόχος τόσο της εκπαίδευσης όσο και των πολεμικών τεχνών.
Μια εναλλακτική προσέγγιση θα ήταν να χρησιμοποιηθεί το καράτε ως παράδειγμα για τη μάθηση, ενθαρρύνοντας το παιδί να κατανοήσει ότι και οι δύο αυτές δραστηριότητες είναι μέρη της συνολικής του ανάπτυξης και ότι η προσπάθεια και η αφοσίωση είναι απαραίτητες τόσο στο καράτε όσο και στη μάθηση. Έτσι, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αναπτύξει μια βαθιά, εσωτερική σχέση με τη μάθηση και να κατανοήσει τη σημασία της προσωπικής βελτίωσης.
Τριαντάφυλλος Βασίλης
Προπονητής Καράτε αναγνωρισμένος από την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και την Παγκόσμια Ομοσπονδία Καράτε (W.K.F), Προπονητής Ειδικής Αγωγής με ειδίκευση στα παιδιά.
